Kulturako zuzendari María José Telleriak gaur goizean aurkeztu du Itsas Museoan Carlos Rilova historialariak idatzitako «El novator desconocido. Vida del almirante Antonio de Gaztañeta (1656-1728)” lana. Liburu hau gipuzkoar ezezagunen biografia sorta bateko bigarrena da. Gipuzkoar horiek, hainbat arrazoirengatik, paper garrantzitsua izan zuten historian, eta Gipuzkoako Foru Aldundiko Kultura Departamentua 2020. urtetik bultzatzen ari da anonimatu historiko horretatik atera daitezen.
Euskal Itsas Museoan egin den prentsaurrekoan izan da Carlos Rilova ere, eta Telleriak adierazi du Kultura Departamentuak ahanzturatik atera nahi dituela gure historian garrantzia izan duten baina ia ezagutzen ez diren gipuzkoar hauek. «Gure nahia da Gipuzkoak pertsona horiek ezagutzea, haien lana baloratzea eta ezagutaraztea».
Ildo horretan, Gipuzkoako Foru Aldundiko Kultura Departamentua Gaztañeta almirantearen inguruan egiten ari den lana aldarrikatu du, 1992an Itsas Museoan Gaztañeta Almirantearen figuraren inguruko erakusketa antolatu zela eta, gainera, «Arte de fabricar Reales. Colindres (Santander), (1687-1691) «.
Jarduera guztiak anonimotasunetik Gaztañera almirantearena bezalako biografiak ateratzeko asmoz egiten ari dira; izan ere, «bidezkoa da kronikagileek eta Gipuzkoako gizarteak berak gure iragan hurbileneko une garrantzitsuren batean ahaztu zituzten pertsonaia handi horiek ezagutaraztea. Gure historia propioa da, Gipuzkoakoa «.
Antonio de Gaztañeta e Iturribalzaga almirantea gerrako marinel gisa nabarmendu zen, eta garai hartako almirante frantziar eta britainiar handien aurkari duina izan zen; baina, era berean, ilustrazioaren mugimenduaren aitzindaria izan zen, eta ontzigintzako ingeniaritzaren esparruan nabarmendu zen. Hala ere, «oso gutxi entzun izan dugu Mutrikun jaiotako almirante honi buruz. Horregatik, lurraldearen historian erabakigarriak izan ziren gipuzkoar horien biografiak ezagutzera emateko beharra sentitu genuen».
Bestalde, Carlos Rilovak adierazi du ezagutzen ez diren edo gaizki ezagutzen diren Gipuzkoako biografia horietan biltzen diren irudiak garrantzitsuak direla, historiari egin dioten ekarpena, probintzia mailakoa ez ezik, orokorra izan zelako, Europa mailakoa; izan ere, zenbaitetan ikaragarria izan zen, baina hala ere ez dira ezagutzen eta, hein handi batean, gure lurraldean bertan XIX. mendearen amaieratik ia gaur arte izan dugun arreta faltaren ondorio izan da».
«Serie honetako lehen biografian, Pedro Manuel Ugartemendiarenean, ikusten genuen, adibidez, bere ekarpena ezinbestekoa izan zela ingeniari gisa, Wellingtonek behin betiko kolpea eman ziezaion Napoleonen inperioari, hegoaldetik eraso eginez (Waterlooko jeneral ospetsua izango zenak eraso horretan jokoan zituen bere ospea eta ibilbidea)». Hala ere, bilduma hau abian jarri zen arte, «ia ez zen kontuan hartu haren biografia espektro historiko zabal horretan».
Gaztañeta almirantearen kasua ere antzekoa da. Rilovak adierazi duenez, «Historiako liburuetan leku gutxi eskaini zaio, eta gaur arte ez da idatzi bere garaiko Europaren testuinguruan baloratu ahal izateko biografia konparaturik, alegia, Argien Mendeko Zientziaren eta Ilustrazioaren garapenaren hasieran kokatzen duenik». Horri dagokionez, bere obra teorikoak –hala nola «Arte de fabricar reales» lana– egon ziren ustez behintzat aurreratuagoak ziren ontzigintzako potentzien (Holanda) aurretik.
Azken batean, «kontua ez da ez dugula ezagutzen Gaztañeta almirantea bezalako Gipuzkoako figura historikoek zer egin zuten, baizik eta, beharbada, orain arte, honelako bildumak iritsi arte, ez dugula jakin benetako irismen historikoa baloratzen eta ahalik eta publikorik zabalenari helarazten», esan du amaitzeko.
Deja un comentario